Nederland moet gezonder worden, vindt staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid. Daarom is het Nationaal Preventieakkoord bedacht, met daarin: Roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik veroorzaken grote gezondheidsproblemen voor heel veel mensen. Hij sloot met zo’n 70 maatschappelijke organisaties en bedrijven het Nationaal Preventieakkoord.
Doel van het akkoord is, dat Nederlanders gezondere keuzes gaan maken, waardoor ze minder ziek worden, minder zorg nodig hebben en het goede voorbeeld geven aan hun kinderen. Dat klinkt allemaal heel goed, maar wetende dat de voedingsindustrie aan de onderhandelingstafel heeft gezeten, zullen die maatregelen nooit echt scherp zijn, en dat klopt. Als je het goed bekijkt is het Nationaal Preventieakkoord nu al een lachertje, een soort van pappen en nathouden, net alsof je het serieus meent maar ondertussen doe je dat, op een paar puntjes na, niet.
Wat zou een echt goed Nationaal Preventieakkoord moeten bevatten?
Om dit goed te kunnen beoordelen zou je eerst moeten kijken wat de grootste problemen, qua gezondheid, zijn op dit moment en dan vervolgens verder kijken hoe je die kunt oplossen. Ik denk dat het verstandig is om eerst te kijken naar de welvaartsziektes. Welvaartsziektes zijn het gevolg van een welvarende levensstijl, eigenlijk een ongezonde levensstijl, die voor een groot deel te wijten is aan wat wij dagelijks binnenkrijgen, onze voeding.
Welvaartsziekten zijn ziekten die niet overdraagbaar zijn, zoals infectie- en bacteriële ziektes, waarvan deze 4 het meeste voorkomen; kanker, diabetes 2, hart- en vaatziekten en overgewicht (obesitas).
De getallen over welvaartsziektes
- Jaarlijks sterven er ongeveer 140.000 Nederlanders, 60% van deze sterfgevallen zijn het gevolg van welvaartsziekten. Dit zijn zo’n 84.000 mensen per jaar
- Het merendeel van de Nederlandse bevolking, zo’n 51% van 20 jaar en ouder, lijdt aan overgewicht. Daarnaast blijkt 1 op de 7 kinderen te zwaar.
- Jaarlijks krijgen zo’n 95.000 mensen de diagnose kanker gesteld. In zo’n 50 tot 70% van de gevallen dragen ongezonde eetgewoonten en leefwijze bij aan het ontstaan daarvan.
- Bijna 1 op de 3 Nederlanders sterft aan hart- en vaataandoeningen.
- Het merendeel van de mensen in de wereld sterft momenteel aan chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten, diabetes en kanker.
Ter vergelijk
- 1.600 mensen per dag sterven door Malaria wereldwijd.
- 100.000 mensen per dag sterven wereldwijd door welvaartsziekten
Laten we eens kijken waardoor mensen nog meer overlijden
Als je naar bovenstaande afbeelding kijkt, kun je zien dat je eetwijze op nr 1 staat en roken op 2. Maar als je verder kijkt zie je, dat zeker 3 t/m 6 gerelateerd zijn aan een ongezonde leefstijl en dan met name ongezonde voeding. Dus ik denk dat je wel kunt stellen dat ongezonde voeding, bij verre, de belangrijkste doodsoorzaak is. Met daar een heel stuk onder roken en daar weer een stuk achter alcohol en drugs.
Dus je zou kunnen zeggen als je een preventief beleid zou moeten bedenken wat het Nationaal Preventieakkoord is, dat de volgorde, grofweg, de volgend zou moeten zijn:
- 60% aandacht naar gezonde voeding
- 30% naar minder of niet roken
- 10% naar minder alcohol en drugs
Dan nu terug naar de speerpunten van het Nationaal Preventieakkoord
- Roken, dat in 2040 minder dan 5% van de volwassenen nog rookt en 0% jongeren en zwangere vrouwen
- Overgewicht, het aantal mensen met overgewicht moet in 2040 terug van 49% naar minder dan 38%
- Alcoholgebruik, het aantal problematische drinkers moet in 2040 bijna gehalveerd zijn, tot minder dan 5%
Ik denk dat de aandacht verkeerd ligt, roken wordt volgens mij prima aangepakt. Overgewicht zou volgens mij gezonde voeding moeten zijn. En in veel mindere mate het bestrijden van alcohol en drugs. Als je naar de onderstaande maatregelen kijkt die ze met Roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik voor ogen hebben, vallen daar een aantal dingen aan op.
Hoe wil het Nationaal Preventieakkoord dit bereiken, wat zijn de maatregelen?
Roken
De algemene doelstelling is dat er in 2040 een rookvrije generatie is. Dat betekent dat op dat moment geen kind meer rookt of ooit nog zal gaan roken. Van de volwassenen rookt in 2040 nog maar 5 procent, zo is het streven. Daarvoor worden de volgende concrete maatregelen genomen:
- Prijs pakje sigaretten vanaf 2020 omhoog tot uiteindelijk 10 euro in 2023
- In 2020 sigaretten uit zicht in de supermarkten, in 2021 uit zicht bij alle andere winkels, ook reclame op de gevel verboden
- Vanaf 2022 zijn sigarettenautomaten verboden
- Vanaf 2020 neutrale verpakkingen, zoals in Australië
- Vanaf 2020 rookvrije schoolterreinen, kinderboerderijen, speeltuinen, sportverenigingen, ziekenhuizen, zorginstellingen, zwembaden en kinderopvanglocaties
- Wettelijk rookverbod wordt uitgebreid met e-sigaretten met en zonder nicotine
- Rookvrije zwangerschappen, aanstaande ouders motiveren om te stoppen
- Rookruimten in de horeca worden uiterlijk in 2022 gesloten
- De horeca wordt gestimuleerd om terrassen rookvrij te maken
- Toegankelijke stoppen-met-roken-zorg via huisartsen en zorgverzekeraars
Overgewicht
Overgewicht is volgens het akkoord een van de belangrijkste volksgezondheidsproblemen die er zijn. In 2017 had bijna 50% van de volwassen Nederlanders overgewicht of obesitas. Maar het is een lastig om hier iets tegen te doen, omdat er veel factoren zijn die een rol spelen. Ook sociaaleconomische bijvoorbeeld; in bepaalde wijken is één op de drie kinderen te dik, terwijl dat in andere wijken één op twintig is. De deelnemers hebben de volgende maatregelen afgesproken:
- Meer voorlichting over de Schijf van Vijf
- Supermarkten moeten klanten verleiden om de gezonde producten te kopen
- Scholing medewerkers versafdelingen over gezonde voeding
- Drinkwater moet gemakkelijker beschikbaar zijn. Meer watertappunten op scholen
- Afspraken maken over minder calorieën in producten:
– Suiker in suikerhoudende zuivelproducten moet 5 procent extra omlaag
– Koek, chocola en snoep moet in kleinere porties worden aangeboden
– Suikergehalte frisdranken moest al 15 procent omlaag, daar komt nog 10 procent bij - In 2020 hebben 950 sportkantines (de helft) een gezond aanbod
- Attractieparken gaan inzetten op een gezonder aanbod
- In 2025 is het voedingsaanbod in helft ziekenhuizen gezond, in 2030 in alle ziekenhuizen
- Lopen en fietsen naar werk of school wordt gestimuleerd
Problematisch Alcoholgebruik
De deelnemers aan het Preventieakkoord hebben besloten dat al het drankgebruik door jongeren onder de 18 jaar en door zwangere vrouwen als problematisch wordt gezien. Voor volwassen mannen zijn dat meer dan 21 glazen per week, of meer dan zes glazen per keer. Voor vrouwen liggen die aantallen lager, respectievelijk 14 en vier. De volgende maatregelen moeten hier een eind aan maken:
- Supermarkten mogen niet meer stunten met alcoholprijzen
- Inzetten van 17-jarige testkopers om de controle in winkels te testen
- Geen happy hours en meters bier meer in sportkantines, streven voor 2040
- Bij jeugdwedstrijden wordt geen alcohol geschonken in de kantine
- Voorlichting op scholen over alcoholgebruik door deskundige docenten en ouders daarbij betrekken
- De Nederlandse Brouwers gaan in overleg met studentenverenigingen
- Onderzoek naar invloed alcoholreclame op jongeren
- Afspraken maken met social media om alcoholreclame af te schermen voor jongeren
- Geen alcoholreclame langs sportvelden en minder bij grote sportevenementen
- Gesprekken door artsen en verloskundigen met zwangere vrouwen
- Cursussen voor iedereen die alcohol schenkt om te stoppen bij dronkenschap (1)
Als je bovenstaande maatregelen leest kun je maar 1 conclusie trekken:
Nationaal Preventieakkoord, is pappen en nathouden
Als je dus de nadruk zou moeten leggen op gezonde voeding, moet je gaan bekijken wie nu de meeste ongezonde voeding aanbied, en is vrij eenvoudig dat zijn de supermarkten, en wat moeten die doen: Supermarkten moeten klanten verleiden om de gezonde producten te kopen, dat is toch een lachertje! Recente maatregelen in Engeland hebben binnen een jaar tot ruim 35% minder suiker in frisdranken geleid, in het Preventieakkoord gaan ze daar 8,5 jaar over doen.
Waar de rookindustrie concreet en hard aangepakt wordt hoeven de grootste veroorzakers van de welvaartsziektes, de supermarkten, eigenlijk niets te doen!
Minder calorieën in producten stoppen, maar dat is helemaal niet het probleem, door die calorieën er uit te halen krijg je nog meer bewerkte ongezonde voeding, voeding zonder voedingsstoffen maar wel met lekker weinig calorieën. Dat is zo achterhaald, net zoals de Schijf van Vijf, die bevat standpunten die door de laatste wetenschappelijke inzichten achterhaald zijn, voorlichting is prima maar dan wel met een vernieuwde Schijf van Vijf.
En dat er ongezonde voeding in ziekenhuizen en scholen verkocht mag worden, is diep triest en tegelijk alleszeggend, dat zou per direct verboden moeten worden.
Vertegenwoordigers van horeca en de tabaksindustrie waren uitgenodigd. Vertegenwoordigers van onder meer de (fris)drankindustrie zaten wel aan tafel. Ook komen er geen wettelijke beperkingen voor vet en calorieën, dat wordt aan de branche zelf overgelaten en we weten inmiddels dat dat niet werkt
Gezonde voeding is:
- Meer verse, het liefst biologische groenten en fruit
- Meer natuurlijke vetten zoals die voorkomen in vis, noten, volle zuivel, eieren, olijven en avocado’s.
- En veel minder bloem, witte koolhydraten die zich vooral bevinden in witte pasta, brood, rijst en aardappelen
- En GEEN SUIKER, daar moet alles opgericht zijn, dat moet je gaan verbieden wil je welvaartsziektes echt oplossen
Wie waren die 70 partijen?
Aan tafel zaten koepelorganisaties uit het bedrijfsleven, zoals cateraars, supermarkten, levensmiddelenproducenten; gezondheidsorganisatie zoals patiëntenverenigingen, verslavingszorg, artsen en zorgverzekeraars; gemeenten. Maar ook sportorganisaties, speeltuinen en de Fietsersbond. De tabaksindustrie zelf mocht niet aan tafel. De deelnemende partijen vinden dat niet meer dan logisch. Want de belangen van de tabaksindustrie staan immers fundamenteel tegenover die van de volksgezondheid.
RIVM gelooft niet in het Nationaal Preventieakkoord
- Het doel is dat in 2040 minder dan 5% van de volwassenen nog rookt en 0% jongeren en zwangere vrouwen. Het RIVM verwacht zelfs iets meer dan 5% rokende volwassenen.
- Overgewicht moet terug naar het niveau van 22 jaar geleden. Van 49% naar minder dan 38%. Het RIVM verwacht een flinke stijging, tot 60%.
- Problematische drinkers moet in 2040 bijna gehalveerd zijn, tot minder dan 5%. Het RIVM verwacht dat meer dan 8% van de volwassenen dan nog overmatig drinkt.
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) concludeert: die zijn onvoldoende om de ongezonde leefstijl aan te pakken.
Conclusie
Je lost het niet op door maar 1 onderdeel aan te pakken, we moeten naar een andere samenleving toe. Een waarin economie niet meer leidend is, maar rustiger leven, meer slaap en zelf weer gaan koken. Een maatschappij waarin we weer echt gezond gaan leven en eten, door bijvoorbeeld alle wat aan voeding is toegevoegd eruit te halen of zelfs te verbieden, met name suiker, onnatuurlijk vet en zout. Bewegen weer vanzelfsprekender wordt, steden zijn niet meer toegankelijk voor de auto, maar om te lopen, fietsen en te leven, en het openbaar vervoer is gratis, net zoals de gezondheidszorg.
Je moet ook geen calorieën gaan tellen en daarmee light producten gaan propageren, die zijn niet de oplossing van overgewicht. Verbiedt tabak en ongezond voedsel gewoon direct. Met dit akkoord zullen de voedingsindustrie en supermarkten zich in hun handjes wrijven, terwijl die juist, voor een groot deel, de veroorzakers zijn. Het is duidelijk dat dit soort partijen niet aan de onderhandelingstafel horen te zitten, net zo min als de tabaksindustrie.
Het Nationaal Preventieakkoord is nu al een lachertje